(استان یزد) پترولوژی سنگ های آتش فشانی ائوسن مناطق ساغند و چاپدونی

مناطق الله آباد، چاپدونی و ساغند در شمال شرق استان یزد واقع شده است و بخشی از خرد قاره شرق- ایران مرکزی (بلوک پشت بادام) می باشد. سنگ های آتشفشانی مورد مطالعه ی این مناطق مربوط به زمان ائوسن بالایی می باشند. این سنگ ها در طی 5 فاز ولکانیسم متفاوت به وجود آمده اند که عبارتند از: 1- منطقه الله آباد با 3 فاز ولکانیسم متفاوت: 1-1: فاز نقطه ای (مرکزی) آندزیتی (ترکیب کانی شناسی اصلی این فاز آمفیبول، پلاژیوکلاز، سانیدین و کوارتزمی باشد)، 1-2 : فاز خطی اول با ترکیب آندزیت و 1-3: فاز خطی دوم با ترکیب آندزیت بازالتی. ترکیب کانی شناسی فاز اول شامل کانی های اصلی آمفیبول، پلاژیوکلاز، سانیدین، بیوتیت و کوارتز بوده و فاز دوم شامل کانی های الیوین، پلاژیوکلاز و سانیدین می باشد. بافت های اصلی موجود در سنگ های این منطقه پورفیریتیک، تراکیتی و گلومروپورفیری می باشند. 2- منطقه چاپدونی: سنگ های آتشفشانی این ناحیه در محدوده تراکی آندزیت قرار داشته و شامل کانی های آمفیبول، پلاژیوکلاز، سانیدین، بیوتیت، کوارتز، مگنتیت، اسفن، هماتیت، کلسدونی، کلسیت و کلریت می باشند. بافت های اصلی موجود در این سنگ ها پورفیریتیک، افیتیک، گلومروپورفیری و آمیگدالوئیدال می باشند. 3- منطقه ساغند: بیشتر سنگ های آتشفشانی فوق در محدوده ی آندزیت، تراکی آندزیت و بازالت هستند. بافت های اصلی این سنگ ها پورفیریتیک، تراکیتی و اسفرولیتی می باشد. کانی های تشکیل دهنده ی این سنگ ها شامل کلینوپیروکسن (اوژیت)، آمفیبول (هورنبلند منیزیم دار و اکتینولیت)، بیوتیت، پلاژیوکلاز (آندزین و لابرادوریت)، آلکالی فلدسپار (سانیدین) و کوارتز، زیرکن، اسفن، ایلمنیت و مگنتیت، کلریت (دیابانتیت)، کلسیت، هماتیت، آراگونیت و اپیدوت می باشند. تشکیل کلینوپیروکسن های واکنشی در حاشیه زنوکریست های کوارتز، وجود بافت غربالی ، بافت آنتی راپاکیوی، خوردگی خلیجی حاشیه کوارتز ها، وجود بیگانه سنگ ها و ...... رخداد آلایش ماگمایی را در سنگ های مناطق مورد مطالعه تایید می کند.ویژگی های کانی شناسی نظیر ترکیب کلینوپیروکسن ها (اوژیت) و بیوتیت های با عدد منیزیم بالا از یکسو و محتوای بالای k2o (مورد اخیر تنها در منطقه ساغند دیده می شود) و نسبت های ژئوشیمیایی نظیر ce/yb, th/yb و ta/yb مبین سرشت کالک آلکالن تا شوشونیتی گدازه های ناحیه مورد مطالعه است. الگوی عناصر نادر خاکی و نمودارهای عنکبوتی حاکی از غنی بودن از نظر lree و lile و فقیر بودن از نظر عناصر گروه hfs (نظیر nb, ta,ti) می باشد که از مشخصه های ماگماتیسم مرتبط با زون فرورانش است. جایگاه تکتونیکی مجموعه آتشفشانی ائوسن بلوک پشت بادام را، با توجه به ویژگی های ژئوشیمیایی و موقعیت زمین شناسی ناحیه یک قوس آتشفشانی می توان در نظر گرفت. داده های ژئوشیمیایی نشان دهنده ی سنگ منشاء اسپینل پریدوتیت برای مذاب سازنده ی سنگ های آتشفشانی بلوک پشت بادام می باشد.